Królówka

Miejscowość KRÓLÓWKA założona została w 1319 r. przez Henryka z Cieszyna. Osadnictwo Królówki pierwotnie lokalizowane było wzdłuż cieku wodnego, a następnie bogatsi mieszkańcy osiedlali się na wyższych miejscach, tak powstały Uzbornia I i Uzbornia II, odnajdując źródła wody, które zasilały ich gospodarstwa.
W 1419 roku miejscowość zastawiona została Andrzejowi z Brochocic. Źródła historyczne podają, że w 1432 roku właścicielem Królówki był Klemens Wątróbka herbu Oksza, który w 1444 roku zastawił ją Andrzejowi Tęczyńskiemu herbu Topór.
Do wieku XV istniał w tej miejscowości stary kościół drewniany pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła, pochodzący najprawdopodobniej z roku 1233, kiedy to na terenie położonym blisko Nieszkowic, a wtedy nazywanych Mniszkowic rozpoczęła się ewangelizacja tych obszarów prowadzona przez benedyktynów. Kościół został przebudowany lub na nowo wzniesiony w 1563 r. przez króla Zygmunta Augusta.
krolowka_1
Do najcenniejszych zabytków Królówki zaliczyć trzeba przydrożne kapliczki. Należą do nich między innymi: Kamienna Kolumna Maryjna z 1860 roku ufundowana przez Wojciecha i Marię Dziedzic, zespół kapliczek stojących przy wszystkich drogach na terenie Królówki, a szczególnie kapliczki zlokalizowane przy tzw. szlaku Brodzińskiego, prowadzącym przez część Królówki zwaną Małą Wsią.
Postacią silnie związaną z historią wsi jest wybitny poeta, historyk i teoretyk literatury Kazimierz Brodziński, który urodził się 8 marca 1791 roku w Królówce. Ciekawy opis lat dziecinnych oraz Królówki i Lipnicy, do której przeniósł się po śmierci matki zawarł w rozprawie „Wspomnienia mojej młodości” wydanej przez Towarzystwo Miłośników Wiśnicza. W miejscu jego urodzenia znajduje się obecnie Dom Ludowy, który kultywuje jego pamięć.
krolowka_2
Ciekawą budowlą z przełomu XIX i XX wieku jest budynek dawnej mleczarni wraz z kompletnym wyposażeniem i zachowaną dokumentacją produkcji wyrobów mleczarskich na potrzeby dworu austriackiego. Budynek ten stojący w centrum wsi, wymaga remontu i promocji.
Na uwagę zasługują dwa stare cmentarze z oryginalnymi nagrobkami w kształcie kolumn i trumien pochodzące z końca wieku XIX oraz cmentarz wojenny z I wojny światowej na tzw. Wichrażu oraz na obszarze obecnej Muchówki.
W historie tej miejscowości wpisała się działalność Ochotniczej Straży Pożarnej, która liczy ponad 100 lat, Spółka Mleczarska, funkcjonująca od 1890-1939 roku. Orkiestra Dęta oraz wiele innych organizacji społecznych.
krolowka_3
Królówka obok Miasta Nowy Wiśnicz oraz wsi Stary Wiśnicz, Kobyle i Muchówka, stanowi jedno z pięciu tradycyjnych centrów cywilizacyjnych gminy Nowy Wiśnicz. Miejscowość ta graniczy od wschodu z Leksandrową, Połomiem Dużym i Muchówką od południa z Leszczyną, od zachodu z Wolą Nieszkowską, a od północy z Nieszkowicami Wielkimi,Olchawą i Nowym Wiśniczem. Powierzchnia Królówki zajmuje 1708,16 ha, w jej skład wchodzi 14 przysiółków: Nadole I, Nadole II, Nowa Wieś, Nowy Świat, Pagórki I, Pagórki II, Pańska Rola, Podlesie, Przyśnica, Skotnica, Sośliny, Uzbornia I, Uzbornia II oraz Zagrody. Przez wieś przebiega droga powiatowa Nr 43172 Olchawa – Leszczyna oraz droga wojewódzka Nr 966 Wieliczka – Tymowa.
krolowka_4
krolowka_5
krolowka_6